افق روشن
www.ofros.com

اقتصاد سیاسی نیروی کار صنعت نفت در ایرانِ پس از جنگ


محمد مالجو                                                                                                   یکشنبه ١٢ شهریور ١٣٩١

كانون مدافعان حقوق كارگر: امر تشكل یابی برای كارگران جهت دفاع از حقوقشان ضرورت جدایی ناپذیر زندگی آنان است. امروزه در اكثریت قریب به اتفاق كشورهای جهان این امر پذیرفته شده است و كشورهای محدودی هستند كه هنوز با تشكل های كارگری مقابله می كنند. هر چند در میان كشورهایی كه تشكل را حق كارگران و مجموعه ی كاركنان یك رشته یا صنف می دانند، تلاش برای تصاحب و انحراف این تشكل ها درجهت خواست سرمایه داران فراوان مشاهده می شود و طبقات حاكمه قدرتمند تلاش می كنند تا هر چه بیشتر تشكل های كارگری را درجهت منافع خودشان سازمان دهند، اما ممنوعیت تشكل در صنایع بزرگ در سراسر جهان امری استثنایی است. هم اكنون بر طبق مصوبه های وزارت كار ایجاد تشكل در صنایع نفت وگاز و خودروسازی ممنوع است و به كاركنان وكارگران این بخش ازمجموعه اقتصادی اجازه ی تشكیل اتحادیه و سندیكاها و حتا انجمن های اسلامی به رسمیت شناخته شده برای سایر واحدهای تولیدی، را نمی دهند و كسانی كه در این جهت فعالیت می كنند مورد پیگرد قرار می گیرند.
دراغلب كشورهایی كه نسخه های صندوق بین المللی پول و بانك جهانی برای آزاد سازی اقتصادی به اجرا درآمده و خصوصی سازی و رها سازی نیروی كار در جهت بالا بردن سودهای سرمایه داران توصیه شده است، تشكل های سندیكایی و كارگری به رسمیت شناخته شده و قراردادهای دسته جمعی و سه جانبه گرایی نیز مورد قبول قرار گرفته است. هر چند كه می دانیم این قراردادهای دسته جمعی و تعیین حقوق از طریق سه جانبه گرایی حقوق واقعی كارگران را تامین نمی كند، اما می تواند نسبت به بی حقوقی كامل یك گام به جلو باشد.
متاسفانه در كشور ما و به خصوص در صنایع پایین دستی نفت وگاز و یا خودروسازی و غیره، هر چند سیاست های خصوصی سازی و رهای سازی نیروی كار با شدت هر چه تمام تر اجرا می شود، اما كارگران از ابتدایی ترین حقوق تشكل یابی محروم هستند و این مهم، جز با مبارزات پیگیر به دست نمی آید.
تحقیق ذیل كه نشان می دهد چگونه حقوق كارگران شركت نفت در یك پروسه ی زمانی طولانی گام به گام از آنان گرفته شده است. كارگرانی كه تشكل های صنفی شان سابقه ای بیش از ۵٠ سال دارد و اعتصابات واعتراضات آنان در جریان مبارزه با شركت انگلیسی برای ملی شدن نفت صفحات ارزشمندی از تاریخ معاصر ما را به خود اختصاص می دهد به امید آنكه این گزارش وگزارش های دیگر بتواند راهنمای فعالان كارگر در ایجاد هر چه وسیع تر تشكل های سراسری كاركنان این صنعت باشد. به همان گونه كه تلاش های كارگران پروژه ای و سایر كارگران در متشكل شدن حول خواسته های مبرمشان اولین نتایج را به بار آورده است، سایر بخش های این صنعت هم بتوانند اولین گام ها را در جهت ایجاد تشكل های خود بردارند. متن مقاله را می توانید اینجا مطالعه كنید.