آيا حضور کارگران خارجی به ويژه کارگران افغان در ايران، عامل بيکاری گسترده در اين کشور است؟
به نوشته روزنامه دنيای اقتصاد، محمد رضا رحيمی، معاون اول رييس جمهوری اسلامی ايران، چنين اعتقادی دارد و گفته است: «قدرت‌های بزرگ، سه ميليون ميهمان افغان را بر ما تحميل کرده‌اند که اگر اين تعداد افغان نباشند، آمار بيکاری کشور به صفر می‌رسد.»
به گزارش خبرگزاری دولتی ايرنا، عبدالرضا شيخ الاسلامی، وزير تعاون و کار و رفاه اجتماعی، نيز به اين پرسش که آيا برنامه ای برای خروج اتباع افغانی و جايگزينی آنها با کارگران ايرانی وجود دارد، پاسخ داده است: «اشتغال به کار اتباع خارجی از جمله افغانستانی ها جز با تاييد مراجع ذيصلاح قانونی، خلاف قانون است.»
بهروز خباز، فعال کارگری مقيم سوئد، درباره سخنان مطرح شده از سوی مقام‌های جمهوری اسلامی ايران به راديو فردا می‌گويد: «حکومت ايران با توجه به بحران گسترده بيکاری، اين مسئله را در ذهن توده‌های نا آگاه مردم فرافکنی کرده و کاسه کوزه بحران بيکاری را بر سر شهروندان افغان خالی می‌کند.»
علی مبارکی، عضو اتحاد بين المللی در حمايت از کارگران ايرانی مقيم سوئيس، نيز در اين باره به راديو فردا می‌گويد: «سال ها است کارگران افغانی در ايران کار می‌کنند و زحمت می‌کشند؛ آن هم با کمترين حقوق و بدون هيچ مزايايی از جمله بيمه. جمهوری اسلامی از وجود اينها سود برده است، اول اين که سخت‌ترين کارها را کارگر افغانی انجام می‌دهد در حالی که همين کار را اگر کارگر ايرانی با تشکيلات صنفی بخواهد انجام دهد مزايای بيشتری خواهد خواست و به چنين حقوقی راضی نخواهد بود. افغانی‌ها در بدترين شرايط همين کار سخت را انجام می‌دهند اما وقتی پای بعضی مسايل در ميان می‌آيد، برای انحراف افکار عمومی کارگران افغانی را جلو می‌اندازند. همچنين مشکلاتی که خود حکومت برای جامعه به وجود آورده است را به گردن اين انسان‌های بيگناه می‌اندازند.»
در اين ميان، پروين محمدی، نايب رييس هيات مديره اتحاديه آزاد کارگران ايران، در گفت و گو با سايت اتحاد اين پرسش را مطرح کرده که آيا دو سال پيش که در خبرها اعلام شد حدود ۵۰ هزار کارگر در عسلويه بيکار شدند و هر روزه خبر بيکاری کارگران پيمانی پتروشيمی شنيده می شود، تقصير کارگران افغان است و کارگران افغان جايگزين کارگران ايرانی در عسلويه شده اند؟
خانم محمدی افزود: آيا در صورت برگشتن میهمانان افغان، کارگران شهاب خودرو سر کارشان برمی گردند يا بلاتکليفی کارگران مخابرات راه دور شيراز با ۲۶ ماه حقوق معوقه حل خواهد شد و يا مشکل کارگران صنايع فلزی ايران که ماه هاست حقوق دريافت نکرده اند و آينده شغلی شان مشخص نيست، حل خواهد شد؟
تشکل‌های غير دولتی کارگری مانند اتحاديه آزاد کارگران ايران، اتحاد بين المللی در حمايت از کارگران در ايران و چند تشکل کارگری ديگر با انتشار بيانيه‌هايی نسبت به سخنان مقام های جمهوری اسلامی ايران واکنش نشان داده اند.
اتحاديه آزاد کارگران ايران با اشاره به انتساب مشکل بيکاری و ناهنجاری‌های شديد اجتماعی به کارگران و مهاجران افغان از طريق رسانه ها و بلندگوهای رسمی، نوشت: فقط همين مانده است تا گرانی سرسام آور مسکن و هزينه‌های زندگی نيز بر دوش اين مهاجرين انداخته شود.
کميته هماهنگی برای کمک به ايجاد تشکل های کارگری، انجمن برق و فلزکار کرمانشاه و چند تشکل ديگر کارگری نوشتند دستگاه‌های اجرايی با ترويج اين ذهنيت دروغين که دليل اصلی بيکاری در ايران، وجود کارگران افغان و نيروی کار ارزان آنهاست، سعی در سرپوش گذاشتن بر روی مسايل حاد پيش آمده در جامعه دارند.
اتحاد بين المللی در حمايت از کارگران ايران و شورای پشتيبانی از مبارزات مردم در ايران نيز با برگزاری تجمعی در شهر تورنتو کانادا، حمايت خود را از کارگران و مهاجرين افغان در ايران را اعلام کردند.
همچنين ۴۰ تن از فعالان سياسی و مدنی داخل ايران در بيانيه ای نوشتند: «دولت ايران که بنا بر وضعيت نامناسب و ويژه اقتصادی به شدت تحت فشار نارضايتی‌های گسترده از سوی کارگران و مزدبگيران است، سعی می‌کند با مجرم و تبهکار جلوه دادن مهاجران، بار مسئوليت خود را در قبال اين نابسامانی‌ها کاهش دهد.»
امضاکنندگان اين بيانيه خواستار برچيده شدن هرگونه تبعيض و رفتار غير انسانی از سوی حاکميت و يا پاره‌ای از مردم با مهاجران افغان شدند.
با اين همه برخی از تشکل‌های کارگری مواضع ديگری دارند. برای مثال، عليرضا محجوب، دبير کل خانه کارگر و نماينده مجلس، با اشاره به اين که ورود مهاجران بدون در نظر گرفتن ظرفيت بازار اشتغال داخلی صورت می‌گيرد، گفت: پس از مدتی با ماندگار شدن اين مهاجران بسياری از کارگران ايرانی شاغل در برخی از رشته‌های شغلی بيکار می‌شوند.
به گزارش خبرگزاری مهر، او خواستار آن شد که مجلس آينده تنظيم و کنترل ورود نيروی کار خارجی را بر اساس توانايی‌ها و ظرفيت‌های بازار اشتغال داخلی تنظيم کند.
اين گزارش همچنين حاکی است مجتبی موليانی، رييس مجمع نمايندگان کارگران استان اصفهان، در مورد کارگران افغانی مقيم ايران در اين استان گفته است: اين کارگران با وجود سختی و مشقت کار ساختمان و دريافت دستمزد پايين و استفاده بيشتر کارفرمايان از اين کارگران، مشکلاتی را برای کارگران ايرانی ايجاد کرده و فرصت‌های شغلی را از بين برده اند.
اما بهروز خباز، فعال کارگری مقيم سوئد، معتقد است: «آقای محجوب و خانه کارگر سال ها است محور شعارهايشان را بر اين بنا کرده‌اند که مسئله بيکاری را با اخراج کارگران مهاجر حل کنند.»
به گفته اين فعال کارگری، «خانه کارگر به رغم ادعايی که دارد مسئله کار و کارگر را از زاويه منافع سياسی خود دنبال می‌کند و بيشتر بر کرسی‌های مجلس و قدرت معطوف است تا واقعيت‌های جاری کشور.»
در اين ميان، سايت «خبرآنلاين» با اشاره به اين که چند هفته‌ای است شهروندان برخی محله‌های تهران با مشکل جمع آوری زباله‌ها مواجه شده‌اند، خبر داد: اداره اتباع خارجی نيروی انتظامی، کارگران خارجی فعال در حوزه خدمات شهری را که عمدتا مهاجران افغانی هستند جمع آوری کرده و به کمپ‌های ويژه انتقال داده است .
بر اساس اين گزارش، به موجب قوانين جديد به کارگيری اتباع ديگر کشور‌ها بدون اخذ مجوزهای قانونی از مراجع ذی‌ربط ممنوع بوده و پليس می‌تواند آنها را جمع آوری کند.
خبرآنلاين با اشاره به اين که حدود ۳۰ هزار کارگر در بخش‌های فضای سبز و رفت و روب با شهرداری تهران همکاری می‌کنند، افزود: از اين تعداد ۱۳ هزار تن را کارگران خارجی تشکيل می‌دهند.
رادیو فردا - بهروز کارونی -۱۳۹۱/۰۴/۲۰