گزارشی مختصری از شرایط کار در کوره پز خانه های کنگاور

خوانندگان گرامی آنچه که پیشاروی شماست، گزارش مختصری از وضعیت کار و زیست کارگران کوره پزخانه های منطقه گودین شهرستان کنگاور است. مدتی بود که بر اساس روایت دوستی که مشاهدات خود را از کار در کوره پزخانه را برایم نقل کرده بود، تصمیم گرفتم که برای تهیه گزارشی در این زمینه، به کوره پزخانه های کنگاور بروم. بنابراین در ظهر یکی از روزهای مهر سال جاری، کرمانشاه را به مقصد کنگاور ترک کردم. برای حرکت به سمت کوره پزخانه ها باید به سمت شهرستان تویسرکان می رفتم. حدود ١٠ کیلومتر که از کنگاور را پشت سر گذاشتم، مناظر منطقه بیانگر این بود که به کوره پزخانه های آجر گودین رسیده ام. گزارش مختصری که در ادامه می آید حاصل این سفر کوتاه است. با امید به اینکه مورد استفاده همگان قرار بگیرد.
گودین منطقه ای در ٩٠ کیلومتری شرق کرمانشاه و از توابع شهرستان تویسرکان می باشد. در آمد بیشتر مردم این منطقه از طریق کوره پزخانه و فروش آجر است. کارگران این کوره پزخانه ها، مهاجرینی از مناطق شمال غربی کشور، از جمله مهاباد، بوکان و سقز هستند که به همراه خانواده های شان برای امرار معاش به آنجا آمده اند. در کوره پزخانه های گودین، آجر به دو طریق تهیه می گردد:کوره ملی (ماشینی) و کوره دستی. مراحل تهیه آجر در کوره های ماشینی :
ابتدا خاک از معدن تهیه و توسط کامیون به محوطه کنار دستگاه خشت ساز دپو می گردد. سپس با اضافه نمودن نمک، خاکستر و کاه به مقداری کم، به سمت دستگاه خشت ساز هدایت می شود و در آنجا، این دستگاه خاک واملاح اضافه شده را پودر نموده وبه مقدار لازم آب به آن اضافه شده و گل تولید می شود. این گل به صورت شمش در آمده وبه قسمت خشت ساز انتقال می یابد وتوسط دستگاه اتوماتیک به خشت در اندازه های یکنواخت برش داده می شود و به این ترتیب خشت خام تولید می گردد. بعد از طی شدن این مراحل، باید تعداد ٦ کارگر در کنار دستگاه باشند و خشتهای تولید شده را به سرعت به داخل واگن بگذارند و با پر شدن واگن ها، توسط تراکتور به محوطه ای دیگر حمل می گردد. در این محوطه نیز، واگن توسط کارگران و همسر و فرزندان آنها، تخلیه می شود و خیلی سریع، واگن دوم را به جای آن می گذارند تا خالی شود. در اینجا خشت ها در کنار هم چیده می شوند تا خشک شود وبعد از چند روز، بار دیگر روش چیدن خشت ها توسط کارگران تغییر می یابد.
بعد از اینکه خشت ها خشک شدند، به داخل کوره انتقال می یابند و در اتاقک های کوره ملی چیده می شوند که تعدادی در امتداد یکدیگر وتعدادی نیز در پشت قرار دارند. در این هنگام درب کوره ها با آجر و گل بسته می شود و کوره توسط شخصی که به او کوره سوز می گویند، روشن می شود. کوره چند شبانه روز باید روشن باشد تا در آن حرارت، خشت ها به آجر تبدیل گردند. با گذشت ٢۴ ساعت که از شدت گرمای کوره کاسته می شود، درب کوره ها یکی یکی باز می گردد تا کارگران در آن حرارت سوزان با دستکش هایی که با تویوب درست شده، آجرها را به روی تسمه نقاله می گذارند تا به محل دیگری جهت فروش انتقال یابند. کار کارگران در این مرحله کوره ۵ تا ١٠ دقیقه جهت تنفس استراحت در هوای آزاد می باشد.

کوره دستی:
در کوره های دستی گل توسط کارگر تهیه می گردد و در محوطه آزاد به داخل قالب هایی که توسط چوب سا خته شده، می زیزند. هر قالب دارای ۴ شبکه است که ۴ خشت تولید می شود و همه مراحل هم چون کوره های ملی با دست کارگران انجام می گردد ودر محلی استوانه ای شکل بر روی هم چیده می شوند. بعد از چیدن بر روی هم، اتاقکی جهت کنترل شعله های آتش بر روی خشت ها برای شخص کوره سوز می سازند که به مدت 7 شبا نه روز در زمان پخت باید شعله ها کنترل شوند. در این مدت شخص کوره سوز از خواب محروم است وغذا را در کنار کوره باید بخورد و خیلی سریع به محل کنترل بر گردد. دستمزد کارگر با طی شدن تمام این مراحل در سال ٨٩ ، برای تهیه هر آجر ٣۵ ریال است.
محل سکونت کارگران و خانواده های شان اتاقک هایی هستند که در امتداد یکدیگر می باشند. توالت و حمام هر کوره برای کل خانواده ها نیز عمومی کارگران آن کوره است و تهیه وسایل غذا به عهده خود آنها است. کارگران کوره پزخانه به دلیل شرایط جوی، در طول سال به مدت ۵ تا ٦ ماه می توانند کار کنند، بنایراین آنها برای بدست آوردن پول بیشتر، کار فشرده و طاقت فرسایی را انجام می دهند. فشار کار به حدی زیاد است که زمان استراحت شبانه، در کنار سفره به خواب می روند و حاصل ١۵ ساعت کار کشنده، ٣٠ هزار تومان دستمزد می باشد.

صباح حیدری - مهر ١٣٨٩
عضو کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل های کارگری