جام جهانی فوتبال، کنسرن های

ارائه کننده اقلام ورزشی و وضعیت کارگران دوزنده

سایت کارگران پیشرو

نایکی، آدیداس، ری بوک، پوما، فیلا، آسیکس، میزونو، لوتو، کاپا، اومبرو، لویس کارخانه هایی که اقلام ورزشی را به سفارش کنسرن های نامبرده تولید می کنند در سراسر جهان به ویژه در چین، بنگلادش، هند، اندونزی، فیلیپین، تایلند، ویتنام، کمبوجیه، السالوادور، هندوراس، نیکاراگوئه و... پراکنده اند و میلیون ها کارگر که اغلب شان را زنان تشکیل می دهند تحت بدترین شرایط کاری که یادآورمراحل اولیه رشد سرمایه داری در کشورهای صنعتی امروز است در آن ها مشغول به کارند. این کارخانه ها به فابریک های بازار جهانی یا فابریک های مکیلا معروف شده اند.

سال بازی های المپیک سال خوبی برای کنسرن های ارائه کننده اقلام ورزشی است. دائما برای لباس های جدید ورزشی تبلیغ می شود. این کنسرن ها انتظار سودهای چند ده میلیاردی را دارند. اما روی دیگر این سکه واقعیت زندگی کارگران دوزنده ی این اقلام در اقصی نقاط جهان است. با وجود افزایش نجومی سودها، دائما از دستمزد آن ها کاسته می شود و شرایط کار روز به روز بدتر می شود. بنا به گزارشی از هندوراس دائما فاصله تولید و تحویل کالا را کوتاه تر می کنند و این یعنی افزایش شدت کار، درنتیجه فشار روی کارگران زیاد می شود. بسیاری از مواقع و در فصول داغ کار، کارگران مجبور می شوند بین ١٦ تا ١٨ ساعت در روز کار کنند، درست مثل شرایطی که انگلس در وضعیت طبقه کارگر انگیس در قرن ١٩ می نویسد. ادیداس این فاصله را از ١٣٠ روز به ٩٠ روز کاهش داده است. کارگران باید گاهی ٧ روز هفته بدون استراحت کار کنند. هرکس اضافه کاری اجباری را نپذیرد جریمه می شود. در فصل هایی که کار کم است کارگران مجبور به گرفتن مرخصی می شوند. در این مواقع مزد گاه به ٤١ دلار در ماه می رسد.

سورلیما زن جوان ٣٠ ساله ای که در کارخانه مکیلا کار می کند می گوید: وقتی کارخانه قرارداد بزرگی می بند ما باید از ٦ صبح تا ٦ شب بی وقفه کار کنیم. بعضی وقت ها باید دوباره بعد از شام هم کار کنیم دراین مواقع مجبور می شویم در کارخانه بخوابیم چون تنها چند ساعت وقت است و دوباره ساعت شش صبح باید کار را آغاز کنیم. ما فقط اجازه داریم دو بار در روز به توالت برویم.

مانوئلا کاسکو کارگر نیکاراگویی یک مکیلای دیگر می گوید: ساعت ٤ صبح بلند می¬شوم. باید صبحانه و نهار بچه ها را آماده کنم. سپس آن ها را با اتوبوس به کودکستان ببرم، ساعت ٧ باید در کارخانه باشم. تا ساعت شش و نیم بی وقفه باید کارکنیم تنها ٤٥ دقیقه برای نهار وقت داریم. چون غذای کارخانه گران است اغلب ما با خود غذا می آوریم. بعد از کاربچه ها را از کودکستان برمی دارم و ساعت ٧ به خانه می رسیم. تازه کار خانه شروع می شود باید بچه ها را حمام کنم، لباس ها را بشویم، خانه را مرتب کنم و شام را آماده سازم. اما وقتی قراردادهای تازه باشد ما مجبور می شویم اضافه برساعات رسمی در کارخانه بمانیم و کار کنیم.

استلا رامیرز کارگر دوزنده ی کارخانه هرموسی در السالوادور که با آدیداس قرارداد تولید داشت می گوید: از سال ٢٠٠٣ در هرموسی کارمی کردم. روزانه می بایست ١٥ تا ٢٠ ساعت کارمی کردیم. فرصت غذا خوردن نداشتیم. اجازه حامله شدن نداشتیم، اگر کسی حامله می شد و کمتر کار می کرد، سوپروایزر گزارش می داد و مدیر او را جریمه می کرد، از صحبت و خوردن ممنوع می کرد و درنهایت اخراج. برای بیمه از حقوق ما کسر می شد اما دفترچه یا کارت بیمه نداشتم و اگر مریض می شدیم مثلا تب داشتیم یک قرص به ما دادند.

کنسرن ها پول زیادی را به خاطر تبلیغ می پردازند. مثلا نایکی در سال ٢٠٠٢ بیش از یک میلیارد یورو خرج تبلیغات کرد، ادیداس بعد نایکی با ٧٧٥ میلیون یورو در جای دوم قرار گرفت. مثلا دیوید بکمن فوتبالیست انگلیس برای تبلیغ ادیداس ١٦١ میلیون دلار در مجموع دریافت خواهد کرد، یک زن دوزنده چینی کارخانه ادیداس برای این مبلغ باید ٣٢٥ هزار سال کار کند. این کنسرن ها خودشان چیزی تولید نمی کنند بل که فقط به لباس ها و کفش ها اتیکت خود را می زنند. ٦٠% لباس ها و ٩٥% کفش های آدیداس در آسیا تولید می شود. مثلا در سال ٢٠٠٤ در چین ١٠ میلیون کفش برای بازار آلمان تولید شد. با نایکی ٩٩% کفش ها در آسیا تولید می شود به ویژه در اندونزی، چین و تایلند. هم چنین در اروپای شرقی و آمریکای مرکزی.

هر تی شرت معروفی که می خرید هزارها کیلومتر دور از شما تولید شده است. مثلا در آلمان این فاصله ١٩ هزار کیلومتر است. جنسی که دراین جا به ١٠٠ یورو فروخته می شود برای دوزنده تنها ٤٠ سنت یا ٤ دهم یک یورو درآمد تولید می کند. ٧٠ تا ٩٠ درصد دوزنده ها زنان و دختران جوان هستند. برای یک زن سی ساله شانسی برای یافتن کاردراین کارخانه ها وجود ندارد زیرا که پیر محسوب می شوند! کنسرن های ورزشی از رقابت بین کشورها درارائه دستمزدهای پایین سود میبرند به این خاطر دستمزدها دائما پایین میآیند مثلا در نیکاراگوا دستمزدها نسبت به سال ١٩٩٢ اکنون نصف شده است.

فابریکهای بازار جهانی در حقیقت سالنهای بزرگی هستند که تهویه ندارند، آب سالم ندارند، توالت بهداشتی ندارند و تازه در روز یک یا دوبار، آن هم به سرعت اجازه استفاده از توالت نیست. کارگران دراین به اصطلاح کارخانه ها اجازه حرف زدن و خوردن ندارند یا به بیانی فرصت سرخاراندن ندارند.

نایکی ٣٠% بازار جهانی لباسهای ورزشی را در اختیار دارد و آدیداست با ٢٠% بازار جهانی مقام دوم را دارد. کنسرن های دیگری چون ریبوک، ماکسی فلی و تایلورمید متعلق به آدیداس اند. سود آدیداس در سال ٢٠٠٥ برابر با ٦٥٥ میلیون یورو بود. مکان سوم در بازار جهانی را کنسرن پوما در اختیار دارد که از سال ٢٠٠٢ تا ٢٠٠٥ سودش چهاربرابر شد و به ٣٩٨ میلیون دلار رسید. بیش از نیم تولیدات پوما در چین، تایلند، مالزی، ویتنام یا کمبوجیه انجام میشود. مکانهای دیگر تولید آن عبارت اند از رومانی، بلغارستان، ترکیه، پرتقال، ایتالیا، پاراگوا و امریکا.

و امسال ٧٠٠ میلیون یورو از مخارج یک میلیاردی فیفا برای تدارک جام جهانی فوتبال درآلمان را ١٥ شرکت بین المللی و ٦ شرکت آلمانی تامین کرده اند که از جمله آنها نایکی، آدیداس و پوما هستند. حال خودتان محاسبه کنید که چه کسانی و در چه کشورهایی و به چه قیمتی باید آن را تامین کنند.

فریده ثابتی

جولای ٢٠٠٦

منبع- اطلاعات ارائه شده را از منابع مختلف کتبی یا جلسات سخنرانی کارگران جمع آوری کرده ام.